Wiesław Sokołowski - trwanie - pismo literackie 2020 Zrzeszenie Artystyczne ZA

 

Wiesław Sokołowski

TRWANIE ZAPRASZA

 

DOBRZE JEST

ŻE ŻYCIE NASZE

I MYŚLI NASZE

W TYCH DNIACH

SPOTKAŁY SIĘ

w NARODOWEJ GALERII SZTUKI

ZACHĘTA

w WARSZAWA

od lewej: Joanna Kordjak  kurator Narodowej Galerii Sztuki ZACHĘTA w Warszawie, Roman Nyga, artysta malarz, współuczestnik wielu działań z Marianem Boguszem i Wiesław Sokołowski poeta, prezes Zrzeszenia Artystycznego ZA.
Otwarcie wystawy MARIANA BOGUSZA w Zachęcie 2017 

poniżej fragment  katalogu wydany przez ZACHĘTĘ 2017 pt  „Radość nowych konstrukcji. Powojenne utopie MARIANA BOGUSZA". Autor Agata Pietrasik str 32.

 „Za projektem Bogusza stoi bowiem nie tylko silny imperatyw estetyczny,  ale również moralny, o czym artysta pisze pośrednio, przywołując  we  wstępnie do katalogu wystawy   w Galerii Autorskiej ZA następujący cytat z twórczości  Tadeusza Borowskiego:

Nie ma piękna
jeśli  leży w nim
krzywda człowieka

Nie ma prawdy
która tę krzywdą pomija

Nie ma dobra
które na nią pozwala

Umieszczenie sztuki w samym centrum, na zgliszczach obozu, to sposób na to, aby zaistniałej tam krzywdy nigdy nie pominąć, by przechowując pamięć o tamtych wydarzeniach, nie dopuścić do tego, aby historia się powtórzyła.

Tak rozumianą praktyką sztuki nowoczesnej, kieruje silny imperatyw etyczny, a poza kategoriami  piękna czy też formy istotna jest tu również kategoria  prawdy”.

 

MARIAN BOGUSZ (1920-1980)

KILKA ZDJĘĆ Z WERNISAŻU

W NARODOWEJ GALERII SZTUKI

„ZACHĘTA” W WARSZAWIE

WYSTAWA CZYNNA DO 4 LUTEGO 2018

 

Kliknij na miniaturkę, aby powiększyć zdjęcie. Kliknij "zamknij", aby wyjść.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

fragment życiorysu
Mariana Bogusza (1960-1980)

1978 - 1980 - Indywidualna wystawa Bogusza "Impresje malarskie do utworów B. Brechta" eksponowana jest w Warszawie w Galerii " Zapiecek" oraz w Berlinie. Następnie w Toruniu i Słupsku, gdzie pokazał malarstwo oraz projekty form przestrzennych. Grupa "Za" w Rawce  podejmuje inicjatywę zorganizowania projektu Osiedla Młodych Twórców, którego wizje tworzył Bogusz już w obozie Mauthausen. W galerii "Za" w Rawce tym projektom poświęcona jest wystawa Bogusza pod tytułem " Wizje architektoniczne 1944 - 45". Osiedle Młodych Twórców ma w przyszłości nosić nazwę "Osiedle Młodych Twórców im. Mariana Bogusza". Bogusz umiera w Warszawie 2 lutego 1980r. 

więcej >
cały zyciorys Mariana Bogusza
http://www.eszkola-wielkopolska.pl/eszkola/projekty/gimnazjum-pleszew/kolory_skad_dlaczego_po_co/php/23.php 

 

 

*** 

Wiesław Sokołowski

od lewej Stefan Gierowski i Wiesław Sokołowski, Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego kilka lat temu

5.

My tu wszyscy istnieliśmy i istniejmy nadal na „ruchomych piaskach”  – a  jakie to było i jest istnienie, kiedy w każdej chwili  można upaść na chodniku z którego już się nie powstaje …

Wiem o czym mówię – bo ostatnie dziesięć lat życia Mariana Bogusza przeplatało się  z działalnością ZA. Przecież  –  jeden z wielu przykładów  –  przez kilka lat rejestrowaliśmy Zrzeszenie Artystyczne ZA, a Marian Bogusz był członkiem założycielem naszej organizacji twórców. (patrz poniżej deklarację Bogusza z roku 1977). Dopiero rok po śmierci Bogusza (1981) udało nam się doprowadzić do tego, że wpisano ZA do rejestru stowarzyszeń. (patrz poniżej notatka prasowa)

W tym kontekście kim był tak naprawdę Marian Bogusz, o tym także tak do końca nikt z nas nie wie. I niech tak na razie zostanie.

***

więcej >
MIĘDZYNARODOWE OSIEDLE TWÓRCÓW im. Mariana Bogusza
w Rawce k. Warszawy
www.trwanie.com/uploads/Mi%C4%99dzynarodowe%20Osiedle%20Tw%C3%B3rc%C3%B3w%20w%20Rawce%201979%20rok.pdf 

 

 

Taśmę nagrano  w czasie trwania wystawy Wiesława Sokołowskiego pt. KONCERT NA KROPLĘ WODY. Pokaz ten   odbył się w styczniu 1975 roku w  Domu Artysty  Plastyka    w ramach ogólnowarszawskiego projektu  POKOLENIA XXX.  

***


ZAMIAST MANIFESTU (2015), rozmowę, którą przeprowadziłem z Romanem Nygą artystą malarzem. Wiele myśli i słów   poświecone są w naszej rozmowie Marianowi Boguszowi.

***

(fragment z książki Wiesława Sokołowskiego "Głos spod murawy" ISBN 978-83-926174-26. Rok wyd. 2014

Z Jurrym także przez wiele lat bywaliśmy u Mariana Bogusza w jego mieszkaniu - pracowni przy Kopernika 32/5. Tu rozbieraliśmy sztukę na części pierwsze tzn. majaczyliśmy o wszystkim i o niczym, by ten najważniejszy moment skupienia mógł tylko zaistnieć kiedy każdy z nas jest sam - przed obrazem czy przed gołą kartką papieru. Zresztą mieliśmy swoją sygnalizację. Marian wystawiał kwiatek w oknie, to była dla nas wiadomość, że oczekuje nas. „Konferencja” zaczynała się około 9 rano a kończyła się około 15-tej i trwała przez wiele lat. O 16-tej przychodziła żona Mariana „Szurka”. Marian siadał naprzeciw swojej sztalugi i czekał co mu się na świeżo zagruntowanym blejtramie pojawi; a kiedy wiedział co i jak wtedy w sposób zdecydowany zabierał się do malowania zapominając o wszystkim.

Jurry pracował inaczej – każdy   jego obraz był najpierw pomysłem i nieraz na małych karteluszkach szkicował te pomysły. Poniżej pokazuję rysuneczek z roku 1976, zrobiony w Rawce. Zresztą   różnie bywało, bo nie było w tym rutyny, raczej dominowała ekspresja życia, którą trzeba było w jakiś tam sposób zanotować, zapisać – czy zneutralizować.
 

Marian Bogusz w pewnym sensie był dla nas Mistrzem, zresztą Marian gardłował w sposób niewyobrażalny i karkołomny. Możliwe, że nasza obecność i nieukrywana wdzięczność, że możemy uczestniczyć w jakimś niebywałym spektaklu prawdy, powodowało to, że Marian sam przechodził siebie.

Bywało i tak, że nie starczało mu czasu by dokończyć to co zaczynaliśmy rano; wtedy razem z Jurrym wychodziliśmy od niego około 15-tej i jak zwykle – Marian z „Szurką” (żoną) jadł obiad i około 17-tej Mistrz wymykał się żonie na szlak - z reguły szliśmy do winiarni „U Hopfera” (Krakowskie Przedmieście 53), gdzie przy dźwiękach   wina wygłaszaliśmy tyrady zdań odbiegające od norm przewidzianych w podręcznikach komunikacji międzyludzkiej. I właśnie w tym fermencie wyłaniały się różne pomysły. A pierwsza wystawa przedśmiertna Jurnego Zielińskiego właśnie taką ma genezę.

Nie istniejąca dziś   galeria MDM przy Placu Konstytucji (Marszałkowska 34/50) była miejscem chyba największej wystawy Jurrego. Prawie wszystkie obrazy i to większości dużego formatu udało się nam zebrać. Dodatkowo na wernisażu gościliśmy „prosiaka na różnie” – zdobytego   gdzieś w okolicy Łowicza. Zresztą nasza wyprawa z Jurrym do Łowicza była egzotyczna. Udało nam się załatwić nie tylko prosiaka, ale nawet transport do galerii za firko. 

Umówieni byliśmy także z Boguszem o godz. 9-tej rano w galerii. Oczywiście Marian przybył w nastroju uroczystym – przejrzał uważnie i dokładnie obrazy i zaprosił nas do knajpy  "Pod filarami" vis a vis galerii, by przedyskutować zaistniałą sytuację. Zamówił odrobinę „ognistej wody z czerwona kartką” i skupieni przy „ognisku sztuki” zaczęliśmy intonować pieśni jak rozegrać ten spektakl obrazów. Dyskusja okazało się, że trwała kilka godzin, a owocem rozmowy była przejrzystość pokazania sztuki Jurrego jakby w dwóch pasach transmisyjnych. Te obrazy, które w istocie swojej były próbą szukania siebie - a więc bardzo wczesne - uznaliśmy, że trzeba   powiesić tak by dolna krawędź obrazu prawie dotykała podłogi, te zaś pełne Jurrowych poczynań pokazać w sposób tradycyjny na wysokości oka. Ów wydawałoby się banalny zabieg spowodował przejrzystość czy wręcz klarowność wystawy.

Uradowani, zadowoleni, że mamy właściwego wróbla w garści przybyliśmy ponownie do galerii by ostro zacząć robić wystawę, bo przecież jutro wernisaż. Ustawiamy obrazy w tej nowej wypracowanej przed chwilą formule i serca nam rosną – wystawa po takim drobnym zabiegu staje się jasna, lekka, czysta – wyłaniają się wręcz nieoczekiwane relację pomiędzy poszczególnymi pracami – tak   jakby zaczęła się rodzić   przestrzeń, z której niejako naturalnie zaczęły zakwitać jurrowe obrazy. 

Robota więc pali nam się w dłoniach, obraz za obrazem wkładaliśmy tam, gdzie były ich miejsca. To, co wydawało się takie skomplikowane, teraz nabiera swoistej prostoty – więc czujemy się   wolni - wolni nawet na wyciągnięcie młotka, którym wbijamy gwoździe by umocować obraz na wysokości oka.   

4. 

Zbliża się godz. 16-ta, w pokoikach administracyjnych zazgrzytały zamki. Urzędnicy kończą swoje urzędowanie. Od 8-mej rano do godz. 16-tej nieśli na swoich barkach dobre imię sztuki, teraz należy im się odrobina wytchnienia, odrobina odpoczynku i rozrywki. Przechodzą   obojętnie obok obrazów i nas, tak jakby byli myślami gdzieś daleko. Okolica powoli cichnie, krany milkną, klozety wyludniają się. A my gdzieś na którymś piętrze jesteśmy sobie zostawieni, mruczymy do siebie i robimy to co mamy robić. I oby ten stan wieszania trwał wiecznie. 

Wydawało się, że nic i nikt nie jest w stanie zakłócić naszego porozumienia, naszych ustaleń i naszej chęci zrobienia wystawy do końca. Wydawało się, ale tylko do momentu czy do chwili, kiedy to zaczął zbliżać się ku nam stukot obcasików pani dyrektor galerii. W sposób bardzo energiczny zdążała w naszym kierunku. Jako ostatnia a więc najważniejsza osoba opuszczała ten przybytek sztuki. Przybywszy  do nas, stanęła i pukając bucikiem o parkiet poprosiła byśmy opuścili galerię, bo czas pracy dobiegł końca. Ponadto dodała, że czekało na nas przez kilka godzin dwóch pracowników z obsługi wieszającej obrazy. Widziała nas wprawdzie rano, ale gdzieś zniknęliśmy, teraz jest koniec pracy i ona prosi byśmy też stąd sobie zniknęli. Bogusz słuchał tych wywodów, kiwał głową i poprosił, że niech zostawi nam klucze, przecież jutro jest wernisaż i trzeba wystawę dokończyć. Jurry i ja siedzieliśmy sobie wysoko pod sufitem na drabinie i z ciekawością przysłuchiwaliśmy się wymianie coraz bardziej zdecydowanie wypowiadanych zdań. Co więcej, Jurry zaczął delikatnie nucić sobie pod nosem jakąś bogobojną pieśń, tak jakby to wszystko co się na dole pod drabiną dzieje nie dotyczyło jego osoby. Zdanie wypływające z ust pani dyrektor i zdanie wypływające z usta naszego mentora i Mistrza co chwila nabierało innych zabarwień, zwrotów, wykrzykników. Wyszło na to, że zaczęli sobie brykać do tego stopnia iż huczało już w całej galerii i rozprzestrzeniało się coraz dalej i dalej. 

Wszystko jednak umilkło po słowach:   jeśli tak chcecie i jeśli nie opuścicie galerii będę zmuszona zadzwonić na milicję, by was stąd usunięto siłą. A dzwoń sobie- poirytowany Bogusz odpowiedział. Pani dyrektor wykręciła się na pięcie i tak jak pukając obcasikami przybyła   tak teraz jeszcze bardziej zdecydowanie pukając skierowała się do swego gabinetu; przekręciła ponownie klucz w zamku, który pod naporem energicznej rączki aż jęknął; za dobrą chwilę usłyszeliśmy szczebiot do słuchawki telefonicznej informujący o jakimś wtargnięciu do galerii, a ktoś drugi słuchał i słuchał po drugiej stronie telefonicznego kabla.

Akcja więc nabrała nieoczekiwanego tempa - po niecałych kilku minutach wkroczyła na teren świątyni sztuki kilkuosobowa grupa umundurowanych panów i osobnik z szarżą gwiazdkową zaczął tokować w kierunku Bogusza. My na drabinie z Jurrym wieszaliśmy dalej obrazy – Bogusz zaś w całej swej okazałości głosem tubalnym wszedł w szranki i dialog. Odpowiadał na zadawane mu pytania w sposób jasny i stanowczy opisując zaistniałą sytuację. Co więcej zaproponował, że skoro są na służbie to niech zrobią dobry uczynek, bo tu chodzi o nie byle jaki interes, ale o interes – jak Bogusz to ujął – dotyczący sztuki polskiej. Nie wiem co się stało, a raczej co zaiskrzyło, ale „gliniarze” rozeszli się po całej galerii, zaczęli oglądać obrazy – trwało to dość długą chwilę, wreszcie zgodnie uradzili i uprzednio poprosiwszy panią dyrektor poinformowali ją, że oni tutaj zostaną z nami i popilnują nas, a ona niech spokojnie idzie do domu a rano o godz. 8-tej któryś z nich dostarczy klucze. Panią dyrektor zamurowało, patrzyła na nas z miną jakby za chwile miała zwymiotować. Jurry zaś   dalej nucił swoją bogobojną pieśń, przygotowując się widocznie duchowo do smażenia prosiaka na rożnie, którego kwik miał otworzyć jutrzejszy wernisaż.

 

www.trwanie.com/marian-bogusz-1920--1980-autorska-galeria-zegna-swego-mistrza.html